In de huidige economische en maatschappelijke crisis is integriteit een belangrijk onderwerp in de media. Juist nu moeten raadsleden daarover in gesprek gaan.
De griffie van de gemeente Oss biedt ons, raads- en commissieleden van de gemeente Oss, een doorlopend scholingsprogramma aan. Aanstaande maandag is het onderwerp integriteit. Integriteitskwesties in gemeenten zijn aan de orde van de dag en volgens onderzoek van het Nationale Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector worden 36 procent van die integriteitskwesties in de Nederlandse gemeenten door raadsleden veroorzaakt. Daarna volgen de wethouders (28 procent), de burgemeester (13 procent), de burgers (12 procent) en de ambtenaren (11 procent). Het gaat daarbij om belangenverstrengeling, het lekken van vertrouwelijke informatie, ongewenst gedrag, slechte handhaving, en misbruik van de machtspositie. In de huidige economische en maatschappelijke crisis is integriteit een belangrijk onderwerp in de media. Juist nu moeten we daarover in gesprek gaan.
Integer handelen houdt in dat we het raadslidmaatschap adequaat en zorgvuldig uitoefenen met inachtneming van onze verantwoordelijkheden en de geldende waarden en normen. Integriteit is belangrijk voor iedereen. Een raadslid dat een scheve schaats rijdt is altijd nieuws voor de pers. Dat schaadt het raadslid zelf, maar belangrijker, het schaadt het vertrouwen in de politiek en vergroot de kloof tussen kiezers en volksvertegenwoordigers.
Het is belangrijk dat volksvertegenwoordigers integer zijn. Regels en gedragscodes helpen daarbij, maar minstens zo belangrijk is dat integriteit een soort grondhouding is, een mentaliteit. Daarom ind ik dat alle raads- en commissieleden maandag aanwezig moeten zijn. We moeten laten zien dat integriteit ook voor ons belangrijk is.
Maar integer zijn is ook moeilijk: wat is goed of fout? Wat is zwart/wit? Maar vooral: wat komen we tegen in het ‘grijze gebied’? Meestal zijn de keuzes die wij als raads- en commissieleden maken gebaseerd op wat goed is voor het algemene belang. In de praktijk botst dat regelmatig met het individuele belang. Mensen benaderen je met vragen als: ‘Ik heb last van vallende bladeren dus wil ik dat de gemeente die rij bomen kapt’ , ‘Ik wil geen JOP plek in mijn buurt’, en ‘Wat een herrie komt er uit dat gemeenschapshuis, wilt u handhavend optreden?’ Ik heb een hekel aan politiek cliëntisme maar als het om een groen dak gaat dat volgens de regels niet mag kan ook ik de verleiding niet weerstaan dat toch toe te staan. je woont in een buitengebied, je bent gekozen omdat je opkomt voor de belangen van dat buitengebied en als het erop aankomt, mag je dan woordvoerder zijn? mag je dan meestemmen? Niet? Wat hebben je stemmers dan aan je?
De mens kan 400 verschillende soorten grijs waarnemen, dat zijn de dilemma’s. Kan ik als raadslid tijdens verkiezingen op een stembureau gaan zitten? Ik vind van niet maar er zijn raadsleden die daar anders over denken. En hoe gaan we om met sociale media? Wat mag je twitteren en wat niet? En wat brengen we naar buiten na afloop van een vergadering? Namens GroenLinks pleit ik vaak voor zoveel mogelijk openbaarheid maar als de meerderheid besluit in beslotenheid te vergaderen moet ik een keuze maken: wel naar die vergadering gaan en niets naar buiten brengen? Niet gaan? Wel gaan en wel boodschappen naar buiten brengen als er serieus belangen geschaad worden door de voorgenomen beslotenheid? Wit, zwart of grijs? Als lid van de vertrouwenscommissie burgemeestersbenoeming heb ik levenslange geheimhouding. Wat het beschermen van namen van sollicitanten betreft ben ik het daar volledig mee eens. Vooral toen ik merkte dat anderen wel informatie openbaar maakte over de uiteindelijke stemverhouding vond ik het lastig om mijn verhaal niet te kunnen doen. Toch blijf ik er over zwijgen. Vorige maand was er een besloten informatieve bijeenkomst over ontwikkelingen rondom bedrijventerrein Heesch-West. Ook achteraf gezien vind ik dat die openbaar had moeten zijn. In zo’n geval zal ik een volgende keer nadrukkelijker pleiten voor openbaarheid en ja desnoods een beetje ‘lekken’.
Een raadslid begint zijn of haar raadsperiode altijd met het afleggen van de eed of gelofte. Dat is een belangrijk formeel moment waarop je stil staat bij de betekenis van integriteit. Maar daarna wordt er eigenlijk nauwelijks meer over het onderwerp gesproken terwijl in de dagelijkse praktijk zoveel vragen reizen. Het is voor mij helder dat we maandag veel te bespreken hebben. Ik ben benieuwd hoeveel tinten grijs we zullen inkleuren.
Gebert Lucassen,