Hoe houden we vast aan onze ambities in tijden van onzekerheid en schaarste aan financiën, personeel en ruimte? Dat was de vraag die GroenLinks voor de zomer bij de kadernota stelde.

GroenLinks ziet een duidelijke en heldere koers van het college waarbij Oss zowel haar groene als sociale ambities uit het coalitieakkoord “samen duurzaam vooruit” hooghoudt. Er ligt een begroting die wat ons betreft recht doet aan een gemeente volop in ontwikkeling en tegelijkertijd kiest om dit ook betaalbaar en uitvoerbaar te houden.

We beseffen steeds meer dat economische groei ten koste gaat van ons sociaal en natuurlijk kapitaal. Natuurlijke bronnen raken op, de klimaatverandering zet in een rap tempo door. Er is groeiende ongelijkheid in de samenleving, mensen vallen buiten de boot. Er liggen complexe vraagstukken op het gebied van zorg, vergrijzing, krapte op de arbeidsmarkt en armoede. De welvaart is vaak niet goed verdeeld. Marktwerking blijkt niet in alle gevallen te werken. De rijksoverheid moet bijsturen, maar geeft met regelmaat niet thuis.

Sociaal domein

GroenLinks wil dat we werken aan een gemeente waar we onze inwoners ondersteunen waar nodig. Er worden goede stappen gezet om de zorgkosten binnen de Jeugdzorg te beheersen, maar houden oog voor onze meest kwetsbare jeugd. We zorgen voor een brede aanpak van geldzorgen, ontwikkelen nieuw beleid om onze mantelzorgers te ondersteunen en helpen de inwoners die door verschillende oorzaken geen dak meer boven hun hoofd hebben.

Onze fractie heeft in commissies meerdere keren gepleit voor de aanpak dakloosheid. De pilot Housing first betekent meer dan alleen een huis ter beschikking stellen. Wereldwijde percentages tonen aan dat tenminste 80% van de dakloze mensen stabiel gehuisvest blijft, ook na langere tijd. Hoogste tijd om ook in Oss vorm te geven aan dit beleid.

Femicide is een onderwerp waar GroenLinks al langere tijd aandacht voor vraagt. Ook Oss kent haar slachtoffers. Orange the World richt jaarlijks wereldwijd de spotlights op dit probleem en ook in onze gemeente is dat vanaf 25 november het geval. Toch is er nog veel onbekend en we pleiten ervoor om meer actief beleid te voeren gericht op preventie. Hoe kunnen we vrouwen beter helpen? Het eerder herkennen van signalen bij meldingen van vrouwen of een patroon leren herkennen dat vaak aan femicide voorafgaat, zou al een stap voorwaarts kunnen zijn. Capaciteitsproblemen bij de politie en bureaucratie zitten in de weg om snel te handelen en met goede oplossingen te komen. We horen graag van de wethouder wanneer wij een eerste evaluatie kunnen verwachten van de regionale werkgroep ViA, veilig in afhankelijkheidsrelaties.

We kijken uit naar het moment dat de bibliotheek en het stadsarchief zullen verhuizen naar het Warenhuis. Vindbaar, toegankelijk en laagdrempelig. Instellingen die onmisbaar zijn om inwoners met de basis-, en digitale vaardigheden te kunnen ondersteunen. Een prachtige centrumfunctie, met vele mogelijkheden tot samenwerking met het onderwijs, ondernemers, bedrijven en de instellingen van de Cultuurtafel.

Onze gemeente investeert veel in de wijk-en gemeenschapshuizen, dat vinden wij met een veranderende, individualiserende samenleving een goede zaak. We moeten oog blijven houden voor onze verenigingen en helpen om vitaal te blijven. Naast het SportExpertiseCentrum speelt ook de Muzelinck hierbij een grote rol. GroenLinks heeft het volste vertrouwen dat naast het centrum voor de kunsten de Muzelinck, ook cultuurpodium de Groene Engel met de financiële basis die zij structureel nodig hebben en in deze begroting krijgen, hun opdracht goed uit kunnen voeren. Een stad met een groot aanbod van kunst en cultuur is een aantrekkelijke en bruisende stad. Om te wonen, te werken en voor ondernemers en bedrijven om zich te vestigen.

Energietransitie

In de programmabegroting en kadernota energietransitie blijft de opdracht om in 2050 aardgasvrij te zijn overeind. We moeten af van het gebruik van fossiele brandstoffen. Daarom vind GroenLinks het belangrijk dat er windmolens op Elzenburg de Geer en in de Lithse polder komen. Het besef moet er zijn dat energie een basisbehoefte is geworden en de beschikbaarheid van energie niet vanzelfsprekend. Daarom moet het voor iedereen mogelijk zijn om energie dicht bij huis op te wekken. Of dat nu is met zonnepanelen op dak, kleine windmolens of een gezamenlijke energiehub.

Energie wordt steeds duurder en het aantal huishoudens dat moeite heeft om de rekening te betalen neemt toe. Als na 2025 de rijksgelden tegen energiearmoede vervallen en een nationaal isolatieprgramma uitblijft, komen wij als gemeente voor een grote opgave te staan. Niet alleen zal de elektriciteitsbehoefte van deze huishoudens enorm toenemen, en dus de vraag naar energie, maar zal ook de energierekening voor deze huishoudens onbetaalbaar worden. Als iedereen op een gelijkwaardige manier het huis heeft kunnen isoleren, staan we ook meer gelijkwaardig tegenover de energietransitie.

De programmabegroting stelt dat energie leidend gaat zijn in al onze plannen. En het is belangrijk dat wij als gemeenteraad ons bewust zijn dat sommige plannen hierdoor misschien langer op zich laten wachten. Denk daarbij aan onze haven waar we jaren op aansluitingen voor walstroom hebben moeten wachten. Tennet is tijdens de regiobijeenkomst RES echter duidelijk geweest. Gemeenten en andere overheden moeten plannen blijven maken. Want op die manier blijft de urgentie voor het uitbreiden van het elektriciteitsnet gevoeld worden. Dat Tennet maatschappelijk prioriteren gaat toepassen ziet GroenLinks dan ook als een positieve ontwikkeling.

Natuur en milieu

GroenLinks is blij met hoe de gemeente zich wil voorbereiden op veranderingen in het klimaat. Oss ziet zichzelf in verhouding tot de regio, tot Nederland en tot Europa, maar blijft daarbij onmiskenbaar Oss. Een prachtig klimaatrobuuste gemeente in het groen, met een groeiend Bos van Oss, liggend aan de oevers van de Meanderende Maas. Oss durft het aan om ambitie te tonen en schuwt moeilijke opgaven niet. Dat het een moeilijke opgave is, is duidelijk. Maar de begroting laat zien dat er een weg te vinden is, dat het concreet kan worden. In samenwerking met de bewoners.

We gebruiken de natuur om Oss klimaatrobuust te maken, bevorderen de biodiversiteit en verbeteren de bodem/waterkwaliteit. Maar natuur is voor ons ook: initiatief nemen om dierenwelzijn in de gemeente te verbeteren, een vuurwerkmeldpunt om overlast voor mens en dier te beperken, het werken aan een soortenmanagementplan waarbij we de gevolgen van isolatie voor beschermde dieren als vleermuizen vorm geven en een Osse maatlat natuurinclusief bouwen. Op alle beleidsterreinen is natuur een onderdeel geworden.

Zo kan landbouw volgens GroenLinks veel meer zijn dan alleen voedselproductie. Zeker in Oss, waar de maakindustrie en bouwbedrijven samenkomen. Met de aankomende bouwopgave biedt het namelijk kansen, om boeren een duurzaam alternatief te bieden. Een alternatief dat de bouwketen in Oss versterkt, namelijk de groei van vezelgewassen die gebruikt kunnen worden als grondstof voor bouwmaterialen, het zogenaamde biobased bouwen. Begin deze maand is er in de provinciale staten een motie aangenomen om een impuls te geven aan Brabantse boeren en bouwers om aan de slag te gaan met de teelt en toepassing van biobased materialen. Hoe mooi kan Oss worden met natuurinclusief en biobased bouwen? Dit zijn wat GroenLinks betreft uitgelezen kansen voor onze gemeente om, onder andere, de duurzame polder te transformeren naar een écht duurzame polder.

Wonen, afval en openbare ruimte

Een schone omgeving draagt bij aan een gevoel van veiligheid, is gezonder voor de mens en beter voor de natuur. Afval op straat maakt ook dat normen sneller vervagen. Door in het weekend ook te zorgen voor een opgeruimd centrum, met het plannen van een extra ophaalronde, laten we zien dat we ons uitgaansleven belangrijk vinden. 

De kosten van het beloningssysteem afvalscheiding staan echter niet in verhouding tot de resultaten, we hebben wat dat betreft de max bereikt. Dit geld kunnen we beter besteden en we zullen bij het ontwikkelen van nieuw beleid ervoor pleiten om het belonen op een andere manier vorm te geven. Wij hopen dat we inwoners in het nieuwe afvalbeleid kunnen belonen wanneer zij bronscheiding blijven toepassen. Want dát is volgens GroenLinks de manier om bewustzijn en verantwoordelijkheid bij onze eigen inwoners te laten.

Meer hoogbouw vraagt om een openbare ruimte die dient als een verlengstuk van je huis, alsof het je tuin is. Bij de inrichting ervan moeten we ook nadenken over inclusie, niet alleen als het gaat over drempels of letterlijke hobbels die je moet in een rolstoel, maar ook over prikkels als reclame of looproutes voor slechtziende inwoners.