De oorlog in Oekraïne en de oproep die Afrikaanse landen op de klimaattop in Egypte doen, laat ons zien dat we niet meer kunnen wegkijken van wat er in andere werelddelen gebeurd. We kunnen niet langer stilzitten en kijken naar klimaatverandering als een probleem waar wij niets aan hoeven te doen. De effecten van klimaatverandering zien we ook in Oss. Daarom zijn wij als GroenLinks ontzettend blij dat er in deze begroting een grote slag wordt gemaakt op het gebied van vergroening, klimaatadaptie en groene energieopwekking.

We zien dat we er als gemeente financieel goed voorstaan en dat we daarmee de mogelijkheden hebben om de effecten op de portemonnee van kwetsbaren kunnen verzachten. We kunnen onze meest kwetsbare inwoners helpen deze tijd door te komen én we kunnen investeren in een groene toekomst voor onze gemeente.

GroenLinks is daarom zeer gelukkig met deze programmabegroting omdat we inzetten op wonen, vergroenen, bestaanszekerheid en gezondheid. Het is een begroting waarin we onze culturele infrastructuur behouden en versterken. Omdat we een aantrekkelijke gemeente willen zijn waar het goed wonen is, waar we voor elkaar zorgen en waar de culturele sector zorgt voor een gemeente waar het bruist van creativiteit. Een leefbare gemeente waar we betrokken zijn bij wat kwetsbaar is.

In de afgelopen zomer met hoge temperaturen hebben we gezien wat droogte kan doen.

Met een klimaatadaptiebeleid maken wij Oss groener: meer bomen; minder maaien; en veel meer aandacht voor biodiversiteit. Klimaatadaptatie betekent ook dat we gaan zoeken naar oplossingen bij extreme regenval of hitte. Of het nu gaat over het centrum, woonwijken of bedrijventerreinen.

De natuur kan ook voor overlast zorgen: wie herinnert zich niet de overstromingen in Limburg en Duitsland? Ook Oss ligt aan 43 km Maas en daarom zijn we blij met het project Meanderende Maas dat gaat zorgen voor onze waterveiligheid. Maar zullen we daar straks ook het geld voor over hebben? Gaan we hier geld voor reserveren?

GroenLinks vindt dat we ook meer oog moeten gaan hebben voor het bodembeleid. De druk op de openbare ruimte neemt alleen maar toe en dat betekent dat we nog zuiniger moeten omspringen met bestaand groen. In de motie: “Behoud bestaand groen” roept GroenLinks op om in het “Actieplan Groen en Klimaat robuust Oss” bestaand groen als uitgangspunt te nemen bij ruimtelijke ontwikkelingen. En kunnen we als raad met meer inzicht onze keuzes maken.

Wij vinden dat in een Actieplan Groen en Klimaatrobuust Oss, bestaand groen als uitgangspunt moet worden genomen bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dat betekent: niet kappen bij nieuwe plannen. Indien bestaand groen niet behouden kan blijven, moet dit duidelijk worden gecommuniceerd. Mocht het echt niet anders kunnen moet inzichtelijk worden gemaakt hoe het te verdwijnen groen gecompenseerd gaat worden middels een compensatieregeling.

In de commissie van vorige week hebben we het duurzaamheidsfonds aangekaart dat gevuld zou worden met de opbrengsten van windmolenpark “Elzenburg-de Geer”. Er zullen nog rijksgelden voor de energietransitie onze kant opkomen. Onze vraag aan de wethouder: worden deze gelden geoormerkt en gestort in het duurzaamheidsfonds? Het mag niet zo zijn dat duurzaamheidsgeld voor andere dingen wordt gebruikt.

GroenLinks vindt dat een groene gemeente ook een schone gemeente zou moeten zijn. We hebben voor een beleid gekozen waarin de vervuiler betaald en afval scheiden zou moeten lonen. En het lijkt te lukken. Uit cijfers blijkt dat het percentage gescheiden afval gestaag toeneemt. Met de Grondstoffencentrale wordt daarin nog een stap extra gezet. En hoewel de landelijke doelstellingen nog ver weg zijn, zien we ook het aantal kg restafval per jaar per inwoner langzaam daalt.

Maar ook hier is de realiteit weerbarstiger dan de papierenwerkelijkheid. Steeds meer inwoners ervaren zwerfafval als verloedering van de openbare ruimte. We moeten afval als grondstof zien, waar we met het oog op hergebruik, reparatie en recycling zuinig op moeten zijn. Daarnaast is zwerfafval gevaarlijk voor de gezondheid van dieren (ganzen die verstrikt raken in mondkapjes, vermaaid afval waar honden hun poten aan kunnen bezeren). Zwerfafval dat niet wordt opgeruimd komt uiteindelijk in de zee terecht. Het meeste afval uit de plastic soep komt van diep landinwaarts.

Al vaker noemde GroenLinks het voorbeeld van gemeente Tilburg die twee handhavers inzette en daarmee in een half jaar tijd 40.000 euro aan boetes inde. Dat is een goed voorbeeld wat wij in Oss zouden kunnen volgen. In de huidige taken weet (bij de bespreking VTH) GroenLinks dat er geen handhaving is op zwerfafval. Wij hebben BOA’s de afgelopen jaren allemaal politietaken toebedeeld, waardoor er nu geen tijd is voor problematiek zoals zwerfafval. Daarmee heeft de handhaving erop wat GroenLinks betreft nu onvoldoende prioriteit. Om weer en stap in de goede richting te zetten dient GroenLinks daarom samen met de VVD de motie “Afvalproblemen Oss oplossen” in.

Met het oog op het einde van het jaar is ons ook de overlast en afval van vuurwerk weer een doorn in het oog. Deze week werd er nog 350.000 kilo zwaar, in ons land verboden, vuurwerk onderschept. Dat kan in ieder geval niet meer worden afgestoken. Ook zijn er inmiddels 12 gemeenten waar een vuurwerkverbod is ingesteld. Wanneer volgt de gemeente Oss? Het meldpunt overlast vuurwerk van GroenLinks is in ieder geval weer geopend via vuurwerkmeldpunt.nl.

We staan er in onze gemeente financieel goed voor. Naast het vangnet voor armoede en schuldhulpverlening dat we in onze gemeente al hebben, waar GroenLinks zich in de vorige periode al sterk voor heeft gemaakt, is er in de algemene reserve ruimte voor om díe inwoners en ondernemers bij te staan die dat het hardst nodig hebben. Die groep blijkt zeer divers en een algemene maatregel kan daarbij het doel missen. Niet in de laatste plaats denken we daarbij aan de dak- en thuislozen binnen onze gemeente. We hebben het hier vaak over arbeidsmigranten en de dak- en thuislozenproblematiek daarbinnen, maar dakloosheid is een probleem dat veel breder leeft.

Wereldburgers die vluchten uit conflictgebieden blijven we gastvrij ontvangen met de geweldige inzet van Thuis in Oss en vrijwilligers. De 6 miljoen die over is gebleven van de rijksgelden voor opvang reserveren we voor goede huisvesting. Met de enorme personeelstekorten zijn arbeidsmigranten zeer welkom. We willen echter ook dat deze werknemers op een menswaardige manier kunnen wonen en daarbij niet afhankelijk zijn van hun werkgever.

In een steeds complexere wereld moeten we goed zorgen voor onze meest kwetsbare jeugd. Specialistische jeugdhulp is een schaars goed en daarom zijn wij blij met de scherpe keuzes die in deze begroting zijn gemaakt. Onze kinderen moeten kunnen opgroeien in een veilige omgeving. Geweld, misbruik en verwaarlozing zouden in een jong leven niet mogen voorkomen.

We vragen van het Centrum voor jeugd en gezin daarom een grotere inzet bij veiligheidscasussen, in samenwerking met Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming en de Jeugdbescherming. Zo willen we de effectiviteit van jeugdbeschermingsketen verbeteren. Dat rechtvaardigt wat onze fractie betreft ook de aangekondigde financiële ruimte voor het structureel toevoegen van 5fte bij deze instelling. We beschermen onze meest kwetsbare jeugd.

Kwetsbaar is ook onze culturele infrastructuur, maar onmisbaar in onze samenleving. Cultuur biedt je de mogelijkheid om jezelf te ontwikkelen en te groeien. Daarom zijn we trots op onze kunstenaars, amateurbeoefenaars, kunst-en muziekverenigingen en onze professionele cultuurinstellingen. Maar laten we niet vergeten dat ook talentontwikkeling noodzakelijk is om de nieuwe cultuurdragers voor de toekomst te vormen.

We beschikken nog steeds over een fantastische culturele infrastructuur. Onze zorg is dan ook om deze structuur overeind te houden en daar waar nodig te versterken.

Trots zijn we ook op het lef om te investeren in een nieuwe Lievekamp, en dat ook nog circulair gebouwd. Mooi hoe de organisatie van de Lievekamp haar inwoners betrekt bij haar programmering met het “Theater van de Stad”. Terecht dat daar een structurele subsidie van €20.000,- voor komt. Trots zijn we ook op de verrijzing van het Walkwartier, centrum voor ontmoeting, kennis en creativiteit. Een aanwinst voor het centrum dat we niet alleen groener en toegankelijker willen maken, maar waar ook altijd wat te beleven is, voor iedereen en voor elke portemonnee.

Onze gemeenschapshuizen zijn de onmisbare ontmoetingsplekken in onze wijken en kernen. Mooie voorbeelden zijn Wijkhuis Schadewijk en de Haard in Oss. Acropolis in Megen, de Berchplaets in Berghem. Daarbij lukt het ook steeds beter om partijen samen te laten werken en een goede invulling te geven aan de behoeften van de gemeenschap. Het gemeenschapshuis Vidi Reo in Ravenstein is meer dan 40 jaar oud en sinds 1998 feitelijk afgeschreven. Er is overeenstemming over een nieuwe locatie die beheerder, gebruikers en inwoners veel meer mogelijkheden geven hun activiteiten beter voor het voetlicht te brengen. Ook de agenda gerelateerde brief van de dorpsraad Ravenstein benadrukt de urgentie van een nieuw gebouw. Met de motie “Start realisatie nieuw gemeenschapshuis Ravenstein”, wil GroenLinks, samen met D’66 en VDG, vaart maken in een proces dat al veel te lang duurt.

Tot slot voorzitter, zoals GroenLinks al eerder heeft aangegeven vinden wij de rol van de Raad met betrekking tot de keuzes die we maken zeer belangrijk. Juist in deze tijd met zoveel uitdagingen op het gebied van wonen, energietransitie, klimaatverandering en mobiliteit zullen we constructief, flexibel en creatief moeten zijn.

We moeten beseffen dat we daarbij ook onze inwoners hard nodig hebben om deze crises op een goede en rechtvaardige manier aan te pakken. Om een voorbeeld te noemen: de gevolgen van vergrijzing. Hoe gaan we ermee om? En wat vinden onze inwoners daar zelf van? Welke oplossingen kunnen we samen bedenken op het gebied van bijvoorbeeld wonen of mobiliteit? Hoe kunnen we met elkaar de zorg zó inrichten dat er efficiënt gewerkt kan worden, de zorg betaalbaar en beschikbaar blijft? Een burgerberaad zou een goede stap in de richting kunnen zijn en we zijn blij dat er initiatieven zijn om een raadswerkgroep “Burgerberaad” te starten.

Bouwen aan een leefbare en menselijke gemeente in samenwerking met onze inwoners.